Oldambt en Democratie. De gemeentesecretaris

Inleiding

Dit stuk maakte oorspronkelijk deel uit van het nog te verschijnen artikel “Gemeentehuis – sloop/nieuwbouw – de verantwoordelijken”.
Daar is eerder al een stuk uitgehaald en gepubliceerd onder de titel “Hoe democratisch is de gemeente Oldambt?” [link]. Ook dit artikel heeft “democratie” als onderwerp en dan nogmaals het gebrek daaraan.

De spil in dit verhaal is gemeentesecretaris Herman Groothuis. Hij dook in het vorige democratie-artikel ook al op. Maar er valt nog wel wat meer te vertellen.


Waar ligt de macht in de gemeente? (De echte “bazen”)

De werkelijke macht in de gemeente ligt gedeeltelijk bij de politiek, maar vooral bij de 4 hoogste ambtenaren. Te weten de 3 sectordirecteuren en de gemeentesecretaris. De sectordirecteuren fungeren ook nog eens als loco-secretaris.
De wethouders leunen zwaar op de kennis van deze mensen. Politici komen en gaan, maar de ambtenaren blijven zitten.

Wat betreft de sectordirecteuren gaat het om de volgende 3 personen:

  • Harry Wieringa – afdeling Maatschappelijke zaken (o.a. uitkeringen)
  • Anton Saman   – afdeling Ruimtelijke Zaken (o.a. bouwen en slopen)
  • Geert Heiminge – afdeling Publiekszaken (personeelszaken, financien)

Voor een gezond werkklimaat is het belangrijk dat de 3 directeuren + gemeentesecretaris onafhankelijk van elkaar opereren.  “Vriendjes zijn” in de ambtelijke top lijkt mij tamelijk ongezond, omdat het een kritische houding en discussie over onderwerpen in de weg kan staan. Voorkomt ook het gezamenlijk “sturen” van een democratisch orgaan als de gemeenteraad.

Dat “sturen” valt heel duidelijk op bij het sloop/nieuwbouwplan van het gemeentehuis. Vanuit de politiek zijn er gezien de grootte van het project meerdere wethouders (Wünker en voorheen Swagerman) bij betrokken.
Daarnaast bemoeit gemeentesecretaris Herman Groothuis zich intensief met het project. Was bij de bouw van de nieuwe Klinker ook het geval.

Het voorstel naar de gemeenteraad toe is geschreven door sectordirecteur bouwen/slopen Anton Saman. Dat klinkt logisch.
Een andere sectordirecteur, Geert Heiminge, is ook al langere tijd bij het project betrokken. Dat is niet logisch, want Heiminge heeft niks met bouwen of slopen te maken.
Wel met financiën, maar dat geldt voor alle projecten. Dan zou hij overal bij betrokken kunnen worden.

Toch is hij blijkbaar goed op de hoogte van details. Op 18 juli 2018 schreef Groothuis een brief waarin stond, dat raadsleden voor vragen bij Heiminge konden aankloppen. [Poort van Winschoten – Raadsbrief 2018-07-18.pdf]

Maar Heiminge’s naam duikt vaker op. Naar aanleiding van een kritisch verhaal op BOB over het nieuwbouwplan en voorstel in de media over ’t Rond als gemeentehuis stelde de Partij voor het Noorden vragen aan het college van B & W. Die werden schriftelijk beantwoord door gemeentesecretaris Groothuis. In het document stond echter duidelijk de naam van Heiminge. (Brief [hier]. Kijk onder “eigenschappen”.)

Het lijkt bijzonder dat een sectordirecteur van de afdeling publiekszaken zich met bouwzaken bemoeid, maar als je naar het carrièreoverzicht van beide heren kijkt, is dat niet zo verwonderlijk. Beide kunnen al tientallen jaren goed met elkaar overweg.


Parallelle carrières

Dat de carrière van Groothuis en Heiminge aardig parallel loopt, is hieronder duidelijk te zien.

PeriodeFunctie/gemeente (carrière Herman Groothuis)
1999-2003IND (onderdeel COA) adjunct-directeur Noord-Oost
2002-2006? Ten Boer raadslid PvdA
2003-2008Eemsmond gemeentescretaris
jan. 2009-jun. 2020Oldambt gemeentesecretaris (vanaf 1-7-2020 met pensioen)
PeriodeFunctie/gemeente (carrière Geert Heiminge)
....... -2002Vlagtwedde hoofd bestuurszaken
2002-2009 Ten Boer gemeentesecretaris
okt. 2009-hedenOldambt manager/ sectordirecteur publiekszaken

Van 1999 tot 2003 werkte Groothuis bij het IND (Immigratie en Naturalisatie Dienst). Dat is een onderdeel van het COA en die zorgt weer voor asielcentra (AZC’s). Groothuis was o.a. verantwoordelijk voor de bouw van het Aanmeldcentrum in Ter Apel. In die tijd werkte Heiminge bij de gemeente Vlagtwedde en daar viel ook Ter Apel onder.

De volgende stap in de carrière van Heiminge was gemeentesecretaris van Ten Boer. Daar kwam hij Groothuis weer tegen. Dit keer als raadslid namens de PvdA. Groothuis was toen zelf ook al beroepshalve gemeentesecretaris en wel in de gemeente Eemsmond. Dat is een buurgemeente van Ten Boer. Met zoveel raakvlakken heb je een hoop onderwerpen om over te praten.

In januari 2009 werd Groothuis gemeentesecretaris in Oldambt. Tien maanden later kon Heiminge ook aan de slag bij de gemeente Oldambt.

Herman Groothuis

Geert Heiminge

Het hebben van een netwerk is altijd handig. Zeker wanneer je zoals Groothuis bij een landelijke club als de IND gewerkt hebt. In 2015 werd de gemeente Oldambt overvallen met de vraag om een AZC te realiseren. Het werd ook gelijk één van de grootste (1000 personen) in het Noorden. Toeval?

Nog een aardig detail. Van 2018-2019 was mevrouw Rika Pot (PvdA) waarnemend burgemeester van Oldambt. Tussen 2002-2009 was ze burgemeester van Ten Boer. Uitgerekend in die periode was Heiminge daar gemeentesecretaris en zat Groothuis namens de PvdA in de gemeenteraad. Mevrouw Pot is overigens een gedreven, bekwame bestuurder. Daar kan ik niks verkeerds over zeggen.

Groothuis is een netwerker pur sang. Hij duikt overal op. In de landelijke vereniging van gemeentesecretarissen is hij algemeen bestuurslid. Bij de gemeenteraadsverkiezingen 2018 van de stad Groningen zat hij in de commissie die de PvdA-kandidatenlijst samenstelde.


Tot slot

Groothuis zit als gemeentesecretaris in allerlei overlegorganen. In het artikel “Hoe democratisch is Oldambt?” [link] schreef ik dat hij ook mede de agenda van de gemeenteraad bepaalt. In de begeleidingscommissie die onderzoekt hoe democratisch de gemeente Oldambt is, duikt hij ook weer op.
Ook mag hij op verzoek aanschuiven bij de besloten vergaderingen van de fractievoorzitters van de Oldambtster politieke partijen (het zogenaamde seniorenconvent).

Het deel uitmaken van allerlei commissies is een probleem wat al vele jaren speelt. In 2010 trok de VCP in mijn ogen terecht aan de bel over Groothuis deelname aan de vertrouwenscommissie voor een nieuwe burgemeester. Dagblad [hier] en [hier].

Ondank de kritische woorden van hoogleraar staatsrecht Elzinga, vonden waarnemend PvdA-burgemeester Martin Zijlstra en PvdA-Commisaris van de Koningin Max van den Berg het geen probleem dat PvdA-gemeentesecretaris Groothuis in deze commissie zat.

Dat het gros van de Oldambtster politiek dit allemaal heel normaal vindt, geeft wel te denken.

Het zou uit democratisch oogpunt een goede zaak zijn om een ambtenaar als Groothuis uit allerlei politieke commissies te weren.  Op 1 juli 2020 gaat hij met pensioen. Dat is een goed moment  om de functieomschrijving van de nieuwe gemeentesecretaris zodanig aan te passen, dat de hier omschreven on-democratische constructies niet meer mogelijk zijn.

Het klinkt leuk om de burger mee te willen laten praten onder het mom van democratie, maar pas in vredesnaam eerst je eigen interne, rotte democratische structuren aan.

Nog even voor alle duidelijkheid. Het gaat hier niet om de kwaliteiten van de genoemde ambtenaren, maar de ongewenste verbanden.


Naschrift

Dit artikel riep bij enkele mensen zoveel boosheid op, dat enkele dagen na publicatie de complete BOB-website werd gehackt en alle data gewist. Het was een domme actie, want op allerlei plekken in de wereld liggen back-ups van de site. Een dag later was de website dan ook weer terug.

Moet eerlijk bekennen dat het hacken van de website ook niet echt moeilijk was. Inloggen gebeurde met een simpel wachtwoord. Bij de start van BOB had ik het te druk met artikelen schrijven en is er onvoldoende aandacht besteed aan de veiligheid van de site. Dat is inmiddels aangepast.

Interessant is wie achter de hack zat.
Het artikel werd op zaterdagavond 2 mei geplaatst en ondanks het relatief late tijdstip nog door honderden mensen gelezen. De maandag en dinsdag vielen op 4 en 5 mei. Voor veel werkenden (waaronder de meeste ambtenaren) waren dat vrije dagen. De eerstvolgende werkdag (6 mei) werd de website tussen 8 en 12 uur ’s morgens volledig gewist.

Het lijkt er op dat de hack dan ook is uitgevoerd door een ambtelijke organisatie. Ik vermoed zelfs, dat de dader een vrouw is. Bewijzen kan ik het niet, maar alles wijst wel in die richting. Het hacken op zich is al een trieste zaak, maar dat de betreffende persoon misbruik heeft gemaakt van de facilliteiten van de overheidsorganisatie waarvoor zij werkzaam is, maakt het nog een graadje erger.